تابلو برق صنعتی چیست؟ آشنایی کامل با تجهیزات تابلو برق

تابلو برق صنعتی در صنایع تولیدی و کارخانجات نقش بسیار مهم و حیاتی را ایفا می‌کند. تابلو برق باعث نظم و ارتباط صحیح میان اجزای یک سیستم برقی می‌شود. ضمن اینکه باعث ایجاد ایمنی در محیط کار هم می‌گردد.تابلو برق صنعتی در مکان‌هایی همچون ایستگاه‌های توزیع، ایستگاه‌های برق، ایستگاه‌های مبدل، ساختمان‌های تجاری و سازمانی، کارخانه‌های صنعتی، پالایشگاه‌ها و… مورد استفاده قرار می‌گیرند. با درنظر داشتن اینکه کاربرد و استفاده از تابلو برق در صنعت بسیار گسترده است، لازم است که مدیران و مهندسین برق فعال در عرصه‌ی صنعت آشنایی کافی با این تابلوها را داشته باشند. به‌همین منظور، کارشناسان تکنوتابلو، مجری ساخت انواع تابلو برق در مشهد و سایر شهرهای کشور، در این بخش تلاش می‌کنند تا به‌صورت کامل به معرفی تابلوهای برق صنعتی و تجهیزات مورد استفاده در آنها بپردازند. با ما همراه شوید.

تابلو برق صنعتی چیست؟

قبل از اینکه به معرفی انواع تابلوهای برق صنعتی و تجهیزات مورد استفاده در آنها بپردازیم، بهتر است در ابتدا توضیحی در مورد اینکه اصلاً آنها چه هستند بدهیم.. تابلوهای برق صنعتی شامل: محفظه‌ای معمولاً فلزی هستند که تجهیزات و قطعات مربوط به کنترل برق درون آنها نصب می‌شود. این تجهیزات و قطعات داخلی، بنا به کاربرد تابلو برق می‌توانند متفاوت باشند همچنین از دیگر کاربردهای تابلو برق، محافظت افراد در مقابل برق‌گرفتگی است. ضمن اینکه از تجهیزات درونی خود نیز در برابر تأثیر عوامل محیطی محافظت می‌کند.تابلو برق، تجهیزات الکتریکی یا الکترونیکی از قبیل سوئیچ‌ها، دستگیره‌ها و نمایشگرها را در ردیف‌های عایق‌بندی شده و به‌صورت منظم قرار می‌دهد تا کنترل، تعویض و تعمیر آنها توسط اپراتور به‌آسانی قابل انجام باشد دراین‌ بین، ممکن است لازم باشد که برخی از تابلو برق‌ های الکترونیکی ویژگی‌های خاصی از جمله تهویه مناسب برای کاهش دما، محافظت از اختلال فرکانس‌های رادیویی، یا قابلیت محافظت از تخلیه الکترواستاتیکی، را دارا باشند. .

انواع تابلو برق

برای تقسیم بندی تابلو برق صنعتی باید به دسته بندی‌های گوناگونی توجه نماییم. در حالت کلی تابلو برق از منظرهای مختلفی تقسیم بندی می‌شود که در این بخش با آن‌ها آشنا خواهیم شد.

انواع تابلو برق از نظر ساختار

تابلو برق‌ها ساختارهای متفاوت و گوناگونی دارند که می‌توان آن‌ها را از این نظر دسته بندی نمود:

• تابلو برق Metal Enclosed: این نوع از تابلو برق دارای یک محفظه فلزی است که تمامی تجهیزات تابلو برق شامل کلیدها، ترانس‌های جریان و ولتاژ، لوازم اندازه گیری، شینه‌ها و … داخل آن قرار می‌گیرد.
• تابلو برق Metal Clad: این نوع از تابلو برق، زیر مجموعه تابلو برق Metal Enclosedقرار می‌گیرد. ساختار این نوع از تابلو برق به این صورت است که دارای محفظه‌های مختلف به صورت جداگانه است و قطعات مختلف جدا از هم قرار می‌گیرند. این کار به این دلیل انجام می‌شود که در صورت ایجاد خطا در یکی از قطعات و محفظه‌ها، سایر قطعات دچار آسیب نشوند.
• تابلو برق Compartment Type: این نوع از تابلو برق نیز زیر مجموعه تابلو برق Metal Enclosed قرار می‌گیرد. ساختار این نوع، مخالف مدل قبلی است و به این صورت است که در آن‌ها محفظه‌های قطعات به یکدیگر متصل هستند و از هم جدا ساخته نمی‌شوند.
• تابلو برق کشویی یا Withdrawable: این تابلو برق از ایمنی بیشتری و همچنین سرویس راحت‌تری برخوردار است. به همین دلیل است که از تابلو برق کشویی جهت کنترل موتورها استفاده می‌شود.
• تابلو برق رک (Rack): این تابلو برق صنعتی به صورت قفسه ساخته می‌شود و انواع محفظه‌های کنترل، مخابراتی، اندازه گیری و الکترونیکی بر روی تابلو برق رک قرار می‌گیرد.
• تابلو برق Swing: تابلو برق Swing تقریبا مانند مدل رک می‌باشد و به همین دلیل آن را از نوع رک می‌دانند. این نوع از تابلو برق دارای درب شیشه‌ای متحرک می‌باشد که دلیل قیمت بالای آن است. در تابلو برق Swing می‌توان پشت تمامی تجهیزات را مشاهده نمود و این دلیلی است برای راحتی استفاده از آن‌ها.

انواع تابلو برق از نظر محل نصب

محل نصب تابلو برق صنعتی یکی از مهم‌ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر کارایی تابلو برق است. این موضوع می‌تواند حتی روی نحوه ساخت تابلو برق نیز تاثیر بگذارد. تابلو برق‌ها از نظر محل نصب به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. تابلو برق داخلی یا Indoor: این نوع از تابلو برق در محیط‌های بسته مانند داخل سالن، سوله، کارگاه و … نصب می‌شود و در این مکان‌ها کاربرد دارد.
2. تابلو برق فضای باز یا Outdoor: این تابلو برق‌ها به صورتی خاص طراحی شده‌اند و این طراحی خاص آن‌ها را برای نصب در محیط باز آماده و مهیا می‌نماید.

انواع تابلو برق از نظر ولتاژ

تابلو برق صنعتی از نظر ولتاژ به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. تابلو برق ولتاژ پایین یا LV
2. تابلو برق ولتاژ متوسط یا MV
3. تابلو برق ولتاژ قوی یا HV

معیارهای اصلی خرید تابلو برق

برای انتخاب و خرید تابلو برق باید به معیارهای خاصی توجه کنید تا انتخاب درستی را در این باره انجام دهید. در حالت کلی حتما به معیارهای ذکر شده در پایین توجه کنید تا خرید خوبی را داشته باشید، این معیارها عبارتند از:

• مدل تابلو برق که می تواند شامل مدل های ایستاده، دیواری، روکار، توکار، جعبه ای، رک و غیره باشد.
• حداکثر مقدار ولتاژ و جریان مورد نظر تابلو برق را انتخاب کنید.
• جنس تابلو برق را انتخاب کنید که می توانید از بین مدل های فلزی، استیل، آلومینیومی، پلاستیکی و غیره باشد.
• مکان نصب تابلو بر اساس درونی یا بیرونی را تعیین کنید.
• استاندارهای مورد استفاده برای محافظت از دستگاه را بررسی کنید.
• وجود یا عدم وجود ویژگی های مختلف مثل ضد آب و ضد گرد و خاک را بررسی کنید.
• ثابت یا کشویی بودن ساختار دستگاه را چک کنید.
• امکان توسعه و تطبیق پذیری دستگاه با امکانات جدید را چک کنید.
• به برند تولید کننده تابلو برق دقت کنید.

دلایل مهمی که نباید تابلو برق بی کیفیت و ارزان را خریداری کنیم؟

در نظر بگیرید که صرفا به خاطر قیمت پایین تابلو برق در یک شرکت ایکس اقدام به خرید این دستگاه کنید و به معیارهای اصلی خرید تابلو برق توجه نکنید و فقط بر اساس قیمت پایین انتخاب خود را انجام دهید در این مواقع به نظرتان چه اتفاقی ممکن است بیفتد؟ برای جواب این سوال باید بگوییم که با احتمال بالا دستگاهی که خریداری کرده اید یا تجهیزات کنترلی موبوط به آن در معرض آسیب های جدی و خطرناک قرار بگیرند، چرا که تابلو برق یک دستگاه الکتریکی است و به همین دلیل باید در مقابل نوسان های جریان و ولتاژ از مقاومت بالایی برخوردار باشند و روش های قطع جریان پیشرفته ای را داشته باشد.از مهم ترین آسیب ها و خطرات استفاده از تابلو برق بی کیفیت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد خطاهای سیستمی زیاد و مختلف
• اندازه گرفتن ولتاژ و جریان غلط
• آسیب دیدن قطعات داخلی و رخ دادن اضافه بار
• آسیب دیدن لوازمی الکترونیکی و الکتریکی که با کمک تابلو برق کنترل می شوند.
• ایجاد آتش سوزی در دستگاه

پارامتر‌های اثر گذار بر روی قیمت تابلو برق

• نوع طراحی و استاندارد مورد استفاده در آن
• جنس دستگاه
• محل مورد نظر بر روی نصب
• کیفیت سیم کشی
• مدل تابلو برق
• برند تولید کننده
• حداکثر ولتاژ
• کیفیت ولتاژ طراحی شده
• اندازه و ابعاد
• و غیره

موارد اثر گذار بر روی قیمت تابلو برق

عوامل تاثیر گذار بر روی قیمت تابلو برق

قیمت تابلوهای برق همان طور که گفتیم به عوامل متنوعی بستگی دارد. برای مثال قیمت تابلو برق پلاستیکی با قیمت آلومینیومی یا فلزی آن تفاوت زیادی دارد. همچنین هرکدام از این جنس های تابلو برق نیز بسته به ویژگی های قرار داده شده در آن ها ممکن است تفاوت قیمت داشته باشند. برای مثال تابلو برق های پلاستیکی از نوع ساده با نوع شفاف آن دارای قیمت های مختلفی هستند.تابلو برق ها همچنین در مدل های متنوع مثل توکار ،روکار، ایستاده، دیواری، رک، محفظه و غیره طراحی می شوند که اندازه و مساحت متفاوتی را دارند و بسته به این موارد دارای قیمت های مختلفی هستند.

دلایل تفاوت قیمت تابلو برق

قیمت تابلو برق بر اساس شرایط و احتیاج خریدار می تواند دارای تنوع بالایی باشد که از مهم ترین مسائلی که باعث تفاوت قیمت تابلوهای برق با یکدیگر می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوع کاربری مورد نظر از نظر خریدار برای تابلو برق، برای مثال برای مصارف خانگی، صنعتی یا فنی
• نوع توزیع برق
• تعداد طبقات مورد نظر خریدار برای استفاده از تابلو برق
• تجهیزات مورد نظر برای ساخت تابلو برق
• نوع توزیع برق بر اساس دور ثابت یا متغیر
• خریدار خواهان مدل تابلو برق ساده است یا هوشمند
• نوع پنل توزیع بر اساس سه فاز یا تک فاز
• اندازه تابلو برق بر اساس بزرگ یا کوچک
• جنس تابلو برق بر اساس موارد مختلف

تجهیزات تابلو برق صنعتی

اگر قصد آشنایی با تابلو برق کارگاهی و برخی از تجهیزات به کار رفته در آن را دارید می توانید در این مقاله با ما همراه باشد. 

کنتاکتور:

کنتاکتور در تابلو برق صنعتی وظیفه‌ی قطع و وصل جریان به الکتروموتور را انجام می‌دهد، برای اینکه بتوانیم یک موتور سه‌ فاز را از راه دور کنترل کنیم، به یک رله با کلید اتصال قوی نیاز داریم تا بتواند فشار جریان موتور را در حالت ایمن هدایت کند رله‌های الکترومکانیکی که قدرت بالایی دارند و با عنوان کنتاکتور شناخته می‌شوند، برای همین منظور ساخته شده‌اند.در صورت بروز مشکلاتی همچون افت ولتاژ، جابه‌جایی فاز، عدم تقارن ولتاژ سه فاز و یا قطع بودن یکی از فازها، کنترل فاز اجازه‌ی روشن شدن به تابلو برق را نمی‌دهد و برای همین منظور، می‌توان از تیغه‌ی باز آن در مدار، جهت استارت نمودن تابلو استفاده کرد معمولاً یک کنتاکت بسته نیز بر روی آن وجود دارد که می‌توانید آن را به یک بیزر متصل نمایید تا دلیل خاموش شدن یا روشن نشدن تابلو برق را به تکنسین یا اپراتور اعلام نماید. فیوز:

فیوزها جزء مهم‌ترین تجهیزات تابلو برق صنعتی، تابلو برق استخری محسوب می‌شود. آنها وظیفه‌ی حفاظت از مدار در مقابل اضافه بار و اتصال کوتاه را برعهده دارند فیوزها زمانی‌که جریان بیش‌ازحد مجاز باشد، مدار را قطع می‌کنند. فیوز از یک رشته سیم تشکیل شده است که در زمان اضافه بار ذوب می‌شود و جریان را قطع می‌کند.

کلید مینیاتوری:

هنگام بروز شرایط غیرطبیعی در شبکه، مانند اتصال کوتاه، اضافه بار یا عبور جریان غیرمجاز، کلید مینیاتوری به‌صورت خودکار مدار الکتریکی را قطع می‌کند کلیدهای مینیاتوری نسبت به فیوزها از حساسیت بالاتری برخوردار هستند و مطمئن‌تر از آنها عمل می‌کنند. در کلیدهای مینیاتوری جریان نامی بیشتر از ۱۰۰ آمپر نیست و عملکردی حرارتی یا حرارتی-مغناطیسی دارند.

کلید حرارتی:

محافظ قطع کننده‌ی موتور الکتریکی، همان‌طور که از نام آن پیداست، برای حفاظت از موتور الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. وظیفه‌ی این کلید در مدار، هم شامل حفاظت درمقابل اضافه بار (حرارتی یا الکترونیکی) و هم شامل حفاظت درمقابل خطا (مغناطیسی) است موتورهای الکتریکی کاربردهای زیادی در صنعت دارند و به‌منظور کنترل سرعت قطعات مکانیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌همین‌دلیل، محافظت از آنها اهمیت بسیار زیادی دارد.

چراغ سیگنال:

چراغ‌های سیگنال هشداردهنده هستند. موارد استفاده از آن شامل نمایش وجود یا عدم وجود ولتاژ در تابلو برق، روشن یا خاموش بودن کلید، وارد شدن خازن به مدار، نمایش تریپ و نمایش خطا است زمانی که هرکدام از چراغ‌های سیگنال بر روی درب تابلو برق روشن شوند، بیانگر علامت یا اخطاری برای اپراتور هستند. چراغ سیگنال دارای رنگ‌های قرمز، زرد، سبز، سفید و آبی است.

• رنگ قرمز بیانگر یک عملکرد غیرعادی در سیستم است. مثلاً در وضعیتی که یک وسیله‌ی حفاظتی اضافه بار ماشین را متوقف کرده باشد. یا درخواست از اپراتور برای متوقف کردن یک دستگاه در حالت اضافه بار.
• رنگ زرد بیانگر احتیاط است. مثلاً زمانی که جریان یا درجه حرارت به میزان مشخصی رسیده باشد.
• رنگ سبز بیانگر حالت نرمال است. مثلاً زمانی که یک دستگاه آماده‌ی راه‌اندازی است.
• رنگ سفید بیانگر این است که سیستم دارای ولتاژ نرمال است. مثلاً دستگاه در حالت کار است و یا روند کار در وضعیت نرمال است.
• رنگ آبی برای کاربردهای خاص استفاده می‌شود. می‌توان از این رنگ برای هر نوع عملکردی که در یکی از حالات بالا نمی‌گنجد استفاده کرد.

عیب یابی تابلو برق صنعتی

عیب یابی تابلو برق جزو مسائل پراهمیت برای مهندسین برق واحدهای صنعتی بوده و داشتن دانش عیب یابی آن از الزامات شغل آنها است معیوب شدن تابلو برق در یک کارخانه یا واحد صنعتی می‌تواند باعث توقف خط تولید شده و ضررهای سنگینی به مجموعه وارد کند. به‌همین‌دلیل، ضروری‌ست که مهندسین و اپراتورهای تابلو برق دانش کافی از عیب یابی تابلو برق را داشته باشند.درصورت بروز مشکل در تابلو برق، قبل از اینکه به سایر موارد توجه کنید، ابتدا بهتر است که کلید اصلی تابلو برق را بررسی کنید. اگر متوجه شدید که زبانه‌ی کلید اتوماتیک MCCB در وسط قرار گرفته است، معنی آن این است که کلید اصلی در حالت فالت قرار گرفته است برای رفع حالت فالت، ابتدا باید ببینید که حالت فالت از چه طریقی بوجود آمده است. مواردی که ممکن است باعث بوجود آمدن حالت فالت شده باشند ازاین‌قرار هستند:

• از طریق اتصال کوتاه
• از طریق آسیب‌دیدن کلید
• از طریق اضافه بار
• از طریق تیغه‌های کمکی داخل کلید

در حالت فالت شما نباید بدون رعایت موارد ایمنی کلید را وصل کنید. به‌همین‌منظور، ابتدا کلیدها و فیوزها را قطع کنید تا بار از روی کلیدها برداشته شود، سپس مراحل زیر را انجام دهید.

• برای اطمینال از اینکه فیوزها و کلید اتصال صحیحی دارند، اتصالات باس بار را بررسی کنید.
• سالم بودن کلید اصلی را بررسی کنید. برای این منظور، با استفاده از مولتی‌متر اختلاف بین تمامی فازها در ورودی کلید را اندازه‌گیری کنید. در حالت نرمال تمامی آنها باید برابر باشند.
• تمام اتصالات ورودی و خروجی کلید را بررسی کنید. این بررسی شامل اتصالات داخلی و خارجی نیز می‌شود.

پس از اینکه تمامی موارد ذکر شده را بررسی کردید، ضمن رعایت تمام نکات ایمنی (پوشش مناسب لباس، کفش و دستکش‌های عایق) و در وضعیت قطع کامل کلید و فیوز، اقدام به اتصال کلید کنید.در مرحله‌ی بعد، صحت عملکرد کلیدهای فرعی و فیوزها را بررسی کنید. (این مرحله بسیار حساس و مهم است و اگر فرد متخصص بی‌احتیاطی کند، احتمال بروز خطرات جانی زیاد است.) اگر کلیدهای فرعی و فیوزها عملکرد درستی داشتند که مشکلی نیست.اما اگر در عملکرد یک فیوز با اختلال مواجه شدید، بایستی که اتصالات خروجی را بررسی کرده و علتی که باعث اضافه جریان شده است را سریعاً پیدا کنید از ضروریات اولیه‌ی عیب یابی این است که شناخت کاملی از تمامی اجزای تابلو برق و روش اسمبل کردن و همچنین روش عملکرد آنها داشته باشید.به‌همین‌منظور، بسیار مهم است که اگر در یک تابلو برق از چندین کنتاکتور یا… استفاده شده است بتوانید تشخیص دهید که هرکدام از آنها برای چه عملکردی مورد استفاده قرار گرفته است کنترل فاز یکی از اجزاء ضروری در تابلوهای برق است که برخی مواقع شاهد فقدان آن هستیم. بررسی کنترل فاز را در اولویت قرار دهید.بایستی بررسی کنید که فالت رخ نداده باشد. معمولاً بروز حالت فالت در اثر اضافه جریان، جابجایی فازها و یا حتی دو فاز شدن اتفاق می‌افتد سپس سایر تجهیزات اندازه‌گیری را بررسی کنید. به‌طور مثال، کنترل بارها را بررسی کنید که می‌توانند از طریق CT3 اضافه جریان را در مدار تشخیص داده و مدار هم با رفتن به حالت فالت باعث قطع شدن جریان می‌شود.در صورتی‌که هیچگونه فالتی رخ نداده ولی مدار فرمان از کار افتاده است، لازم است که منبع تغذیه‌ی فیوز مدار فرمان را بررسی کنید که دچار آسیب‌دیدگی یا سوختگی نشده باشد همچنین ضروری‌ست که مواردی مانند شستی استاپ و استارت، استاپ قارچی، سلکتورها، تیغه‌های کمکی کنتاکتورها و تغذیه‌ی صحیح کنتاکتورها نیز بررسی شوند.در مواردی، ایراد از تابلو برق نیست و مشکل را جای دیگری باید پیدا کرد. به‌عنوان مثال، اگر در تابلو برق به‌ این‌ صورت برنامه‌ریزی کرده‌اید که پس از استارت، فیوز وارد عمل شود و در این‌بین موتور توسط مدار قطع شده باشد، بایستی به سراغ موتور بروید و از آنجا عیب‌یابی کنید.پس ابتدا کابل‌های موتور را از ترمینال خروجی خارج کرده و تابلو برق را بدون وجود موتور استارت کنید. در صورتی‌که تابلو برق بدون هیچ مشکلی استارت می‌شود و در حالت اتصال باقی می‌ماند، متوجه می‌شوید که ایراد از موتور است و این امکان وجود دارد که دچار قفل شدن رتور شده باشد. این روند را برای سایر موارد نیز در نظر بگیرید.